Muzikale handreiking - Mei 2016

Nun bitten wir den Heiligen Geist (Dietrich Buxtehude) (1637-1707)

Er zijn nogal wat onduidelijkheden omtrent de gegevens van Buxtehude. Allereerst is zijn exacte geboortedatum niet bekend. Daarnaast claimen zowel Duitsland, Denemarken als Zweden hem als zijnde geboren in hun land. Tot slot weten we ook niet precies wie zijn leraren waren. Waarschijnlijk kreeg hij de eerste lessen van zijn vader, die ook organist was. Maar de algemene aanname dat ook Lorentz en Tunder zijn leraren waren, zijn nooit bewezen. In 1668 werd hij organist van de Marienkiche van Lübeck.

Het is bekend dat Johann Sebastian Bach te voet (400 kilometer) reisde om Buxtehude te horen spelen. Hij was zeer onder de indruk. Bach heeft er toe bijgedragen dat een deel van het orgeloeuvre van Buxtehude bewaard is gebleven.

Een aardige anekdote is dat zowel Bach als Händel de kans hebben gekregen om Buxtehude op te volgen, maar werden afgeschrikt omdat ze dan met de oudste dochter van Buxtehude moesten trouwen.

Deze maand staat één van zijn vijftig koraalbewerkingen centraal. Dit lied dateert uit de 13e eeuw en heeft haar oorsprong in “Veni Sancte Spiritus”. Deze tekst werd in eerste instantie niet alleen met Pinksteren gezongen. Maar toen later Luther er nog drie verzen bij schreef en de Heilige Geest bleef aanspreken (“Du Wertes Licht” en “Höchster Tröster”) kreeg het een belangrijke plaats in de Lutherse Pinkstervieringen.

De koraalbewerking van Buxtehude is geschreven voor twee manualen en pedaal. De rijk versierde melodie komt goed tot zijn recht met een heldere uitkomende stem. Zelf heb ik gekozen voor een sesquialter. Maar ook andere registers kunnen prima in aanmerking komen. Opvallend is dat regel 2,3 en 4 voorafgegaan worden met een korte canonische inleiding, maar dat dit bij regel 1 niet het geval is.

Geniet van dit prachtige “Choralvorspiel”. Wij wensen u goede Pinksterdagen toe.

Met muzikale groeten,

André van Vliet