Bladmuziek
Muzikale handreiking - November 2014
Vom Himmel hoch da komm ich her, Johann Pachelbel (1653-1706)
Johann Pachelbel werd geboren in Neurenberg. Volgde lessen aan de universiteiten van Altdorf en Regensburg. In 1671 verhuisde hij naar Wenen waar hij studeerde en vervangend organist was aan de Weense Hofkapel en de beroemde Stephansdom. In 1677 werd hij organist in Eisenach, de stad waar 8 jaar later Johann Sebastian Bach geboren zou worden. Later werd Pachelbel nog organist in Erfurt en aan het hof van Stuttgart. In 1695 keerde hij terug naar zijn geboorteplaats en werd tot aan zijn dood organist aldaar van de St. Sebalduskerk.
De composities van Johann Pachelbel vormen de schakel tussen de Italianiserende orgelkunst van Zuid-Duitsland en de Noordduitse school die teruggaat tot J.P. Sweelinck. Zijn orgelmuziek is vooral ontstaan vanuit zijn kerkelijke taak:
Door orgelspel de melodieën van de gezangen aan de gemeente bijbrengen (koraalvoorspelen).
Versetten (in de vorm van fuga’s en andere vormen) als tussenspelen bij de vespers.
Zijn koraalbewerkingen zijn van grote invloed geweest op J.S. Bach.
Deze maand (als voorbereiding op de maand december) een koraalbewerking met een melodie van M. Luther. Luther schreef dit als “Ein Kinderlied auf die Weihnacht”.
Pachelbel heeft hier de zangerige en virtuose elementen weten te combineren met de cantus firmus (Pedaal). Om deze melodie duidelijk uit te laten komen heb ik gebruik gemaakt van de trompet 8. Een 16’ tongwerk leek me iets te bombastisch.
De beide omspelende stemmen zijn van een vulstem voorzien: een zo dun mogelijke mixtuur tegen een aangeklede sesquialter. Op deze wijze blijven de drie stemmen afzonderlijk te volgen en vormen ze toch een eenheid.
Voeg daar nog een Werckmeister-stemming aan toe en je hebt de Duitse Barokklank die – naar mijn bescheiden mening – Pachelbel bedoeld moet hebben.
Hartelijk groeten,
André van Vliet