Sinds enkele jaren ziet Johannus de belangstelling voor haar orgels in China sterk groeien. Wat verklaart die toenemende interesse? En hoe muzikaal zijn Chinezen eigenlijk op het orgel? Penny Pan van Johannus vertelt.
Zelf woonde ze tot 2011 in China, in de buurt van Shanghai. Toen de pastor van haar kerk op een gegeven moment vroeg of Penny eens rond wilde kijken naar een geschikt orgel voor de groeiende gemeente, dacht ze in eerste instantie: Een orgel in een kerk? Waarom? “Ik was eigenlijk helemaal niet met het instrument bekend”, zegt ze.
En Penny was niet de enige. Toen tussen 1966 en 1976 als gevolg van de culturele revolutie alle vormen van religie in het Aziatische land werden uitgebannen, gingen kerken op slot en daarmee werd het orgel helemaal aan het gezichtsveld van Chinezen onttrokken. De generaties die sindsdien opgroeiden wisten niet beter of het orgel bestond simpelweg niet.
Maar een orgelhistorie, die had China dus wel degelijk, vertelt Penny. Die hield met de revolutie alleen een beetje op te bestaan. “In de dertiende eeuw bracht de Arabische wereld het orgel al naar China, later exporteerden ook Europese landen het instrument. We hadden echt een rijke traditie op dat vlak.”
Groeiend christendom
Nu het christendom in China de afgelopen jaren steeds meer voet aan de grond krijgt en kerken weer oogluikend worden toegestaan, neemt de vraag naar orgels ook toe. Penny: “De gemeente waarbij ik was aangesloten was dus ook op zoek naar een orgel. Via via kwamen we in onze zoektocht bij Johannus terecht. Onze pastor is eind 2012 naar Nederland gegaan om zelf te horen hoe Johannus-orgels klinken. Hij was meteen overtuigd van het geluid. Een halfjaar later is het orgel geïnstalleerd.”
Het was een van de eerste opdrachten in China waarbij Penny betrokken was. Maar daar is het niet bij gebleven. Penny, inmiddels woonachtig in Nederland en sinds 2013 bij Johannus verantwoordelijk voor de contacten met China, heeft de laatste jaren talrijke relaties zien ontstaan. Geregeld reist ze met een delegatie van de orgelbouwer naar het Aziatische continent af om kerken te bezoeken en andere nieuwe klanten te ontmoeten. Ook staat Johannus jaarlijks op een belangrijke beurs van muziekinstrumenten in Shanghai .
Overweldigende reacties
De reacties van Chinezen op het Nederlandse Johannus-orgel zijn overweldigend, zegt Penny. “Ik zie bijvoorbeeld nog altijd dat jongetje van een jaar of zes, zeven naar een van onze orgels op de beurs lopen. Zijn moeder liep achter hem aan. Hij begon te spelen en raakte helemaal in vervoering. ‘Mam!’, riep hij, ‘kom eens hier! Moet je horen!’ Geweldig toch? Anders dan in Nederland zijn in China vooral veel jonge mensen in het orgel geïnteresseerd, merken we. En natuurlijk ook ouderen. Ze vinden het bijzonder dat onze orgels meerdere klavieren, een pedaal en zoveel registers hebben.”
Vooral vanaf 2014 is de verkoop van Johannus-orgels in China significant toegenomen, zegt Penny. “We kregen daarvoor ook wel opdrachten om orgels te leveren, maar de vraag kwam toen vooral reactief vanuit klanten. De laatste jaren zijn we zelf een stuk actiever geworden, we zijn echt gegroeid naar onze huidige positie als één van de belangrijkste spelers en we verkopen tientallen orgels per jaar in China. In de beroemde St. Ignatius Kathedraal in Shanghai installeerden we bijvoorbeeld een Rembrandt en aan de St. Paul’s Church in Nanjing leverden we een Ecclesia.”
Om Chinese kerken en particulieren optimaal te ondersteunen en goed te kunnen adviseren, heeft Johannus op het moment twee dealers met een showroom in China: in het noorden is dat Shandong Qiaonasi Trading en in het zuiden Xiamen Huacheng Musical Instruments. Daarnaast staat de Edese orgelbouwer zoals eerder gezegd op diverse beurzen in het Aziatische land om haar naamsbekendheid te vergroten.
Orgelles in China
Niet alleen overigens wil Johannus het orgel aan de man brengen, ook investeert de orgelbouwer in een gedegen opleiding van organisten, legt Penny uit. “Er zijn enorm veel Chinezen die orgel willen leren spelen, maar voor de huidige generaties is het een volstrekt nieuw instrument. Om in de grote vraag naar muzikale opleiding te voorzien, worden vanuit Johannus Nederlandse organisten naar China gestuurd om daar masterclasses en orgellessen te verzorgen. Daarmee maken we natuurlijk de Chinezen, maar niet minder de Nederlandse organisten blij. Ze vinden het te gek dat zoveel jonge mensen gepassioneerd zijn van het orgel en het dolgraag willen leren bespelen.”
Hoewel de Chinese orgelmarkt opbloeit, blijft enige terughoudendheid ten aanzien van de economische en politieke ontwikkelingen geboden, zegt Penny. “De Chinese cultuur zit best wel gecompliceerd in elkaar, en daar krijgen we bij Johannus ook iets van mee. Ik noem een voorbeeld. Komende maand gaan we in twee kerken in miljoenenstad Chongqing een Ecclesia installeren. De lokale overheid subsidieert de renovatie van de betreffende kerken en dus ook van het orgel. Dat is natuurlijk fantastisch. Maar tegelijkertijd ontvangen we het bericht dat een pastor van een kerk waar we in mei een orgel opleverden, in de gevangenis is gezet omdat hij weigerde het kruis op z’n kerk weg te halen. Dat zijn tegenstrijdigheden die niet altijd goed te begrijpen zijn.”
Positie verder verstevigen
Evenwel zal door het opbloeiende christendom in China de vraag naar orgels blijven toenemen, verwacht Penny. Johannus zal de komende jaren haar positie in het Aziatische land verder verstevigen en daarmee ook bijdragen aan de ontwikkeling van een hernieuwde orgelcultuur.